BruDoc – festiwal filmu i sztuki

Festiwal BruDoc – film i sztuka bez kompromisów

Międzynarodowy festiwal filmu i sztuki Art Brut i Outsiders w sercu Polski! Trzy dni dokumentów z Polski, Czech, Francji i Wielkiej Brytanii o artystach, którzy tworzą poza systemem – bez kompromisów, bez reguł, przez całe życie. Zapraszamy w dniach 6-8 czerwca 2025. Wstęp bezpłatny

Sztuka jako akt buntu, komunikacji i przetrwania. Głęboko ludzka, radykalnie niezależna, wykraczająca poza granice estetyki i gatunków. W programie m.in. filmy o Marii Wnęk, CHOMO, Pierre’ze Avezardzie i Michaelu Golzu, Nikiforze. Odwiedzą nas goście z Francji, Czech, Szwajcarii – badacze, kuratorzy, kolekcjonerzy. Planujemy pokaz archiwalnego filmu „L’Art Brut” (1976) z udziałem Jeana Dubuffeta i wprowadzeniem Déborah’y Lehot-Couette – historyczki sztuki z Fundacji Dubuffeta w Paryżu.

BruDoc organizowany jest we współpracy ze Stowarzyszeniem ABCD (Praga, Czechy) i stanowi jedno z kluczowych wydarzeń kulturalnych towarzyszących prezydencji Polski w Radzie UE.

GOŚCIE FESTIWALU

Wśród festiwalowych gości znajdą się wybitni badacze, kolekcjonerzy, filmowcy i kuratorzy:

✨ Lucienne Peiry – jedna z najważniejszych badaczek Art Brut, była dyrektorka Collection de l’Art Brut w Lozannie, autorka książek, kuratorka i eseistka.
✨ Patrimoines Irréguliers de France – kolektyw badawczo-artystyczny, który przyjedzie do Płocka wraz z historyczką sztuki Robertą Trapani.
✨ Anežka Šimková – historyczka sztuki i kuratorka związana z Muzeum Sztuki w Ołomuńcu.
✨ Pavel Konečný – kolekcjoner, twórca festiwalu Art Brut Film w Ołomuńcu.
✨ Sophie Bourbonnais i Marek Mlodecki – przedstawiciele Muzeum Art Hors-les-Normes La Fabuloserie we Francji.
✨ Déborah Lehot-Couette – historyczka sztuki, kuratorka wystaw i autorka wielu książek i opracowań o Art Brut z Fundacji Dubuffeta w Paryżu.

WYJĄTKOWE WYDARZENIA

🎥 Pokaz filmu „L’Art Brut” (1976) – odnaleziony w archiwach Fundacji Dubuffeta w Paryżu dokument, w którym sam Jean Dubuffet opowiada o swojej koncepcji Art Brut. Wstęp do filmu wygłosi historyczka sztuki Déborah Lehot-Couette, kuratorka i archiwistka Fundacji Dubuffeta.

🎭 Spektakl „CURKO MOJA OGŁOŚ TO” – inspirowany życiem Marii Wnęk, malarki Art Brut, która twierdziła, że tworzy z boskiego nakazu. Monodram Magdaleny Drab, nagrodzony tytułem Najlepszego Spektaklu Teatru Niezależnego „The Best Off” (2018) oraz doceniony na Festiwalu OFTeN w Ostrowie Wielkopolskim.

OPISY FILMÓW

L’Art Brut
🇵🇱 / 🇨🇿 Art Brut

reż. Jaroslav Vizner, Guy de Belleval

Francja 1976, 50’ | Fundation Dubufffet

Twórca Kolekcji Art Brut, która na początku lat 70. XX wieku trafiła do Lozanny – Jean Dubuffet w telewizyjnym reportażu z cyklu Clés du regard opowiada o tym, czym jest ta sztuka i ta kolekcja. Materiał pochodzi z 1976 roku. To rok otwarcia najsłynniejszej i najważniejszej Kolekcji Art Brut dla publiczności. Początek nowej drogi. Dubuffet podkreśla w materiale, że tym, co zasadniczo odróżnia sztukę brut od sztuki zakorzenionej w tradycyjnej kulturze, jest gwałtowność jako źródło twórczości oraz dążenie do wolności. W materiale pojawiają się też inni specjaliści od sztuki, m.in. Michel Tévoz – pierwszy, wieloletni dyrektor Muzeum Art Brut w Lozannie.

Carnet de voyage #1: La Fabuloserie

🇵🇱 Dziennik podróży #1: La Fabuloserie

🇨🇿 Cestovní deník #1: La Fabuloserie

reż. Danilo Proietti

Francja 2021, 9’ | PiF & La Fabuloserie

Dziennik podróży w formie docu-vloga, który ma łączyć lekkość, rozrywkę i edukację. Pierwszy odcinek serii, w której śledzimy działania członków kolektywu Patrimoines Irréguliers de France odkrywających unikalne miejsca, nietypowe otoczenia, monumentalne przedsięwzięcia lub zadziwiające kolekcje. Jednocześnie jest to zapis wizyt u artystów i lokalnych aktywistów na polu sztuki niekonwencjonalnej. Pierwszy odcinek poświęcony jest muzeum La Fabuloserie, oglądanej oczami Oliviera, który w tamtym czasie dopiero dołączył do kolektywu i po raz pierwszy odkrywa to ikoniczne, kultowe miejsce.

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: La Manège de Petit Pierre

Un fabuleux sauvetage
🇵🇱 Niezwykłe ocalenie
🇨🇿 Neobyčejná záchrana
reż. Danilo Proietti
Francja 2023, 53’ | PiF & La Fabuloserie

W 1988 roku Karuzela Małego Piotra została rozebrana, przewieziona ok. 100 km i ponownie odbudowana. Był to jedyny sposób, aby ją uratować. Przez kolejne 30 lat można ją było oglądać w Muzeum La Fabuloserie w Dicy. W filmie mamy okazję poznać tę historię, ale także zobaczyć, jak wiele zabiegów pielęgnacyjnych wymaga piękne, lecz kruche dzieło, jakim jest karuzela. Dokument opowiada o drugim ocaleniu, w maju 2021 roku, Wieży Eiffla wykonanej przez Pierre’a Avezarda. Poprzez świadectwa, wywiady i materiały archiwalne, „Un fabuleux sauvetage” pokazuje wszelkie trudności i koszty związane z restauracją rzeczy efemerycznych. Jest też świadectwem ogromnej kreatywności niezbędnej do ocalenia dzieła sztuki poza normami.

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: La Manège de Petit Pierre

Filmowe Muzeum Pamięci Szczepana Muchy
🇫🇷 Le musée cinématographique de la mémoire de Szczepan Mucha

🇨🇿 Filmové muzeum paměti Szczepana Muchy

reż. Andrzej Różycki, Mariella Nitosławska

Polska 1984, 15’ | Archiwa WFO (Wytwórni Filmów Oświatowych)

Dyplom operatorski Marielli Nitosławskiej poświęcony pamięci rzeźbiarza z Ziemi Sieradzkiej. Film, pozbawiony słownego komentarza, skupia się wyłącznie na pracach artysty. Jest ciekawym przykładem rejestracji przydomowej przestrzeni, która pełna jest wytworów Szczepana Muchy, ale już po śmierci twórcy, który zmarł w 1983 roku.

Urodził się w 1908 roku w rodzinie chłopskiej. Rzeźbić zaczął bardzo późno, zmieniając w ludzkie profile słupy do płotów i sztachety. Nowa palisada miała odgrodzić go od świata i nieżyczliwych sąsiadów. Figury diabłów czy postacie szkaradnych, które opatrzał napisami: łajdak, szpicel, drań, pokraka, stawiał przed domem. Miały przypominać złym ludziom o doznanych przez Szczepana Muchę krzywdach. Ceniony jako twórca ludowy, bliższy jest raczej w swojej aktywności twórczej outsiderom czy twórcom własnego krajobrazu (z fr. Habitants-Paysagistes). Często uważano jego prace za „gorszące”.

Miłośnik jego twórczości i kolekcjoner Ludwik Zimmerer opowiedział ciekawą anegdotę w filmie dokumentalnym Andrzeja Wajdy „Zaproszenie do wnętrza”, jak Mucha przywiózł swoje prace na Jarmark Płocki w 1974 roku, jednak rzeźby nie zostały pokazane publiczności, tylko zamknięto je w magazynie twarzami do ściany, by na wszelki wypadek nikogo nie zgorszyły. Zagroda Szczepana Muchy, mieszcząca dom, warsztat i rzeźbiony płot, została przeniesiona do Sieradzkiego Parku Etnograficznego.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Le fou est au bout de la flèche
🇵🇱 Szaleniec na czubku strzały

🇨🇿 Blázen je na hrotu šípu

reż. Claude i Clovis Prévost

Francja 1978, 27’ | Arie editions

Roger Chomeaux, podpisujący się jako CHOMO, ma 74 lata. Żyje w odosobnieniu na skraju lasu Fontainebleau, tuż za wioską Achères-la-Forêt, na działce kupionej podczas wojny niemal za bezcen. W ciągu 25 lat, stworzył tu coś, co nazywa: „Village d’Art Préludien” (Wioską sztuki prapoczątku). Jest to zespół budynków wzniesionych z materiałów z odzysku. Tak powstały L’Eglise des Pauvres („Kościół Ubogich”), Sanctuaire des Bois Brûlés („Sanktuarium Spalonych Lasów”) i Refuge („Schronienie”). Pierwsze dwa budynki, wykonane z gipsu, siatki, kolorowych butelek i martwego drewna, służyły za schronienie dla jego licznych rzeźb i obrazów, ostatni – dla niego samego i zaglądających do wioski gości. Kiedy odwiedzają go Claude i Clovis Prévost prezentuje swoje najnowsze dzieło – maski pośmiertne i odlewy części ciała, materialne ślady naszej siły i kruchości w ich możliwych wielorakich reinkarnacjach. Film pokazuje to miejsce jak próg innego świata — ukazując je poprzez słowa i dzieła CHOMO, odkrywając w tej przestrzeni ścieżkę wewnętrznej podróży autora. „Prawdziwy artysta nie potrzebuje dyplomów: artysta to natchniony robotnik” – twierdzi CHOMO i dodaje – „Uwielbiam zaczynać. Zaczynać! Zawsze zaczynać. Jestem jak owady, jak pszczoły – zawsze pełen nadziei. Życie to nieustanna metamorfoza”. Mówi też, że las jest jego królestwem: „Las mówi, szepcze mi sekrety: język natury to wielka, wolna dyscyplina.”

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: Village d’art Préludien de Chomo

I graffiti della mente

🇫🇷 I graffiti della mente. Pensées gravées dans la pierre …

🇨🇿 I graffiti della mente.Myšlenky vyryté do kamene

🇵🇱 I graffiti della mente. Myśli wyryte w kamieniu

reż. Pier Nello et Erika Manoni

Włochy 2002, 20’ | Blue Films Rome

Film Eriki Manoni i Piera Nello Manoniego zanurza się w głąb szpitala psychiatrycznego w Volterze (Włochy) i prowadzi nas śladami Fernando Oreste Nannettiego (1927–1994), który wyrył swój intymny dziennik na 70 metrach szpitalnego murów. Napisy byłe ryte w latach 1959 –1961 i 1968–1973.
Dzięki świadectwu Alda Trafeliego, pielęgniarza, który znał Nannettiego i zdołał rozszyfrować całość jego tekstów, napisy pojawiają się na ekranie i mogą być odczytane. Skamieniałe słowa odzyskują swoją foniczną materię. Widz staje się adresatem tego onirycznego dziennika.

Fernando Oreste Nannetti urodził się w Rzymie, we Włoszech, jako dziecko o nieznanym ojcu. Po ukończeniu szkoły podstawowej trafił do instytucji charytatywnej, a w wieku dziesięciu lat został umieszczony w zakładzie psychiatrycznym dla nieletnich. Później najprawdopodobniej pracował jako elektryk. W 1956 roku Nannetti został aresztowany za obrazę funkcjonariusza publicznego, a następnie umieszczony w szpitalu psychiatrycznym Santa Maria della Pietà w Rzymie. W wieku dwudziestu dziewięciu lat zdiagnozowano u niego schizofrenię. Dwa lata później, w 1958 roku, został przeniesiony do szpitala psychiatrycznego w Volterze, w Toskanii. Podczas gdy w Rzymie był bardzo rozmowny i mówił dniem i nocą, w Volterze zamilkł, zamknął się w sobie, utrzymując kontakt tylko z pielęgniarzem Aldo Trafelim. Jest autorem monumentalnego dzieła piśmienniczego wyrytego na fasadach szpitala psychiatrycznego w Volterze, gdzie przebywał przez wiele lat. Twierdził, że znajduje się w kontakcie z falami elektrycznymi i magnetycznymi, i dzień po dniu zapisywał wiadomości, które otrzymywał telepatycznie. Przypominające etruskie znaki zapisy ciągnął się na długość siedemdziesięciu metrów, na kilku murach wewnętrznego dziedzińca szpitala. To efekt pracy trwającej dziewięć lat – od 1959 do 1961, a następnie od 1968 do 1973, ukazujący zdumiewający świat balansujący między snem a rzeczywistością, nauką a wyobraźnią.
Nannetti rył swoje napisy w kamieniu przy pomocy metalowej sprzączki od kamizelki, będącej częścią szpitalnego uniformu. Zawsze zaczynał od wyznaczenia dużego prostokąta na fasadzie, jak pustą stronę swojego „kamiennego dziennika”, a następnie umieszczał tam fragmenty dziennika, autobiograficzne wypowiedzi, wzmianki o wojnie oraz opisy miejsc i postaci zmyślonych.

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Kalwaria Marii Wnęk

🇫🇷 Le Calvaire de Maria Wnęk

🇨🇿 Kalvárie Marie Wnękové

reż. Andrzej Różycki

Polska 1988, 18’ | Archiwa WFO (Wytwórni Filmów Oświatowych)

Sylwetka Marii Wnęk (1922-2005) – malarki z Olszanki koło Nowego Sącza. Realizatorzy filmują ją na tle pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej. W filmie wykorzystano obrazy Marii Wnęk ze zbiorów Okręgowego Muzeum Sztuki w Nowym Sączu, Szpitala Psychiatrycznego w Kobierzynie oraz prywatnych zbiorów dr. Andrzeja Stępniewskiego.

Ukończyła zaledwie cztery klasy. W rodzinnej wsi uważano ją za osobę niespełna rozumu. Była bardzo religijna. W wieku 16 lat złożyła śluby czystości, których nigdy nie złamała. Pracowała fizycznie w różnych firmach. Po przejściu na rentę inwalidzką, dorabiała sprzątaniem w Nowym Sączu. Wtedy też zaczęła malować, twierdząc, że każe jej to robić sam Bóg. Zapełniała prace postaciami świętych na jednej stronie, a na drugiej zapisywała przesłanie do świata. Żyła w samotności, w ciągłej obawie przed zagrożeniami. Była częstą pacjentką w szpitalu psychiatrycznym w Kobierzynie. Jej prace znajdują się zarówno w Collection Art Brut w Lozannie, Visionary Art Muzeum w Baltimore oraz w Muzeum Arts & Marges w Brukseli.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Le jardin botanique d’Anna Zemánková

🇵🇱 Ogród botaniczny Anny Zemánkovej

🇨🇿 Botanická zahrada Anny Zemánkové

reż. Philippe Lespinasse, Andress Alvarez

Szwajcaria 2017, 27’ | CAB

Anna Zemánková urodziła się w 1908 roku w Ołomuńcu na Morawach. Od najmłodszych lat pociągało ją rysowanie, jednak spotykała się z niezrozumieniem otoczenia. W 1933 roku wyszła za mąż, a w 1948 roku rodzina osiedliła się w Pradze. Pracowała jako technik dentystyczny, lecz zrezygnowała z zawodu po urodzeniu drugiego syna. Seria bolesnych wydarzeń – śmierć jednego z synów i epizody depresyjne – spowodowała przełom w jej życiu. Na początku lat 60., mając już ponad pięćdziesiąt lat, niespodziewanie zaczęła rysować. Początkowo sięgała po pastele i tworzyła na dużych arkuszach papieru. Z czasem rozwinęła innowacyjną technikę łączącą ołówek, tusz, pastele, perforację, kolaż, wycinanie, tłoczenie, a nawet haft.

W procesie przypominającym tworzenie mediumiczne, zaczynała rysować około czwartej nad ranem, w stanie głębokiej koncentracji. Świt wydawał się wprowadzać ją w stan ekstazy, sprzyjający odbieraniu magnetycznych sił płynących z równoległego świata. Odsłania przed nami fantasmagoryczny zielnik promiennych kwiatów i roślin, w rozświetlonym feerii barw. Anna Zemánková pracowała również z materią, perforując i modelując powierzchnię papieru. Z wiekiem postępująca cukrzyca ograniczała jej ruchy i możliwości pracy. Wspierana i zachęcana przez synów, poświęciła się twórczości artystycznej przez 25 lat, tworząc kilka tysięcy prac.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Mistrz Nikifor
🇫🇷 Maître Nikifor

🇨🇿 Mistr Nikifor

reż. Jan Łomnicki

Polska 1956, 6’ | WFDiF

Epifaniusz Drowniak zwany Nikiforem Krynickim (1895-1968) jest uosobieniem polskiej art brut na świecie, jednak w Polsce jego dzieła są nadal zaliczane do sztuki naiwnej. Tworzył na kawałkach tektury, okładkach zeszytów, skrawkach papieru. W filmie Jana Łomnickiego widzimy i samego Nikifora przy pracy w krynickim parku, i jego obrazy: emanujące harmonią i kruchym pięknem arcydzieła kompozycji i koloru.

La manège de Petit Pierre

🇵🇱 Karuzela Małego Pierre’a

🇨🇿 Kolotoč Malého Pierra

reż. Philippe Lespinasse

Francja 2012, 15’ | La Fabuloserie & Locomotiv Films

Pierre Avezard, zwany Małym Piotrem (1909-1992) urodził się w Vienne-en-Val, w departamencie Loiret (Region Centralny) jako wcześniak dotknięty zespołem Franceschettiego-Kleina. Głuchoniemy od urodzenia Pierre przez całe życie wypasał krowy. Jego inteligencja i kreatywność objawiły się, gdy skonstruował dla swego gospodarza podajnik pożywienia dla krów, mechaniczną akuszerkę dla krów, a dla siebie podwieszane łóżko (miało go chronić przed złośliwościami kolegów). Swój najsłynniejszy wynalazek – „karuzelę” – zaczął budować w 1937 roku w stodole gospodarza. Prace kontynuował przez kolejnych 40 lat. W wolnych od pracy chwilach, zbierał wszystko czego ludzie chcieli się pozbyć: puszki, kawałki metalu, drewna, opony i przerabiał je w niezwykłą machinę. Karuzelę wyposażył w panel kontrolny zasilany przez mały silnik elektryczny, który następnie poprzez system pasów i przekładni uruchamiał „scenki rodzajowe” w różnych częściach karuzeli. Bohaterem tych przedstawień był często sam Mały Piotr. Jego metalowa figurka występuje m.in. w scenie balu na wsi, gdzie tańczy ze swoją ulubioną krową. Karuzela stała się nie tylko lokalną atrakcją. Często gościła ekipy telewizyjne. Jeden z dokumentów („Petit Pierre”) nakręcony przez Emmanuela Clot w 1980 roku zdobył nawet Cezara na Festiwalu w Cannes (najlepszy krótki metraż) i był nominowany do amerykańskiego Oskara. Jego fragmenty znalazły się w tym filmie.

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: La Manège de Petit Pierre

Michael Golz, le cartographe

🇵🇱 Michael Golz, kartograf

🇨🇿 Michael Golz, kartograf

reż. Philippe Lespinasse, Andress Alvarez

Szwajcaria 2017, 33’ | CAB

Athosland” (kraina Athosa) to wyimaginowany kraj stworzony od podstaw przez Michaela Golza (rocznik 1957), stanowiące dzieło jego całego życia, nad którym nieprzerwanie pracuje od dzieciństwa w latach 60. XX wieku. W tym fikcyjnym świecie, pełnym gór, wzgórz i zielonych dolin z płynącymi rzekami, elementy zaczerpnięte z rzeczywistości współistnieją z tym, co dziwne i cudowne. Kraj przecina gęsta sieć autostrad i linii kolejowych, a miasta i wioski, które go tworzą, są wyposażone we wszystkie niezbędne do życia codziennego instytucje: sklepy, kawiarnie, kina, a także urzędy pocztowe i banki… Jednak mieszkańcy nie podlegają żadnym ograniczeniom. Ich wolność jest absolutna! Ten, kto nie chce pracować, może do woli korzystać z urlopu i bawić się w basenach zamienionych w dyskoteki, ponieważ jego miejsce zajmują roboty. W tym alternatywnym świecie można płacić guzikami od marynarki, źdźbłami trawy, a nawet liśćmi drzew. Wystarczy wcisnąć jeden przycisk, by na pewien czas wskrzesić bliskich lub przyjaciół, którzy odeszli.

Choć kraj Athos jawi się jako idylliczny, nie brakuje w nim także niebezpieczeństw i zła. Przybierają one postać złowrogich bestii. Uniwersum Michaela Golza rozwija się i powiększa dzień po dniu w postaci imponującej mapy topograficznej. Po złożeniu poszczególnych części – dziś to już nie mniej niż 1200 kartonowych arkuszy, osiągających powierzchnię około 14 x 17 metrów.

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Odette Picaud, glaneuse de memoire

🇵🇱 Odette Picaud, zbieraczka pamięci

🇨🇿 Odette Picaud, sběratelka vzpomínek

reż. Danilo Proietti

Francja 2024, 20’ | PiF

Cykl „Parcours Irréguliers” (Podróże niezwykłe) rzuca światło na współczesnych twórców i kolektywy artystyczne, które wciąż aktywnie działają. Portret artysty zamknięty w trwającym maksymalnie 20 minut filmie, skupia się na wywiadzie dotyczącym drogi twórczej artysty, jego podejściu do sztuki, technikach i materiałach, z których korzysta. Ważne są też źródła inspiracji i motywacjach. W trakcie rozmowy, poruszane są również – tam, gdzie to zasadne – relacje ze światem sztuki, rynkiem artystycznym oraz niszą, w której artysta lub twórca funkcjonuje. To czwarty odcinek serii, którego bohaterką jest bretońska twórczyni Odette Picaud. Kolektyw PiF towarzyszy jej podczas procesji zorganizowanej na półwyspie Crozon, a także w jej pracowni. Śledzimy artystkę w jej praktyce polegającej na nadawaniu nowego życia resztkom cywilizacji – prawdziwym akcie ponownego zaczarowania codzienności.

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Spřízněné duše / Tribute to Judith Scott

🇫🇷 Âmes sœurs / Hommage à Judith Scott

🇵🇱 Pokrewne dusze / Hołd dla Judith Scott

reż. Weronika Dziková, Kateřina Havlíčková | Czechy, 2’

Minimalistyczny film animowany z radosnym przesłaniem powstał w 2025 roku jako praca semestralna studentek drugiego roku animacji na Uniwersytecie Tomasza Baty w morawskim Zlínie. To mały hołd dla znakomitej amerykańskiej twórczyni art brut Judith Scott (1943–2005), tworzącej swoje prace w Creative Growth Art Center w Oakland. Film Veroniki Dzikovej i Kateřiny Havlíčkovej, wyraźnie inspirowany kreatywnym i pełnym zabawy podejściem do świata, tak charakterystycznym dla prawdziwych twórców art brut, wzmacnia improwizowana muzyka włoskiego muzyka Donatella Pisanella. Film stanowi obiecujący dowód na to, jak język wizualny i materialny art brut może inspirować także inne obszary współczesnej sztuki.

Judith Scott (1943 – 2005) była głucha i miała zespół Downa. Tworzyć zaczęła dopiero w wieku czterdziestu trzech lat, po tym jak w 1987 roku trafiła do Creative Growth Art Center. Uwielbiała paski materiału, włóczkę i sznurek, którymi z pasją owijała i wiązała różne przedmioty codziennego użytku, takie jak klucze, plastikowe rurki, koła rowerowe czy wózek sklepowy. Tak powstawały jej abstrakcyjne dzieła w kształcie gniazd i kokonów. Dziś prace Scott znajdują się dziś w stałych kolekcjach Museum of Modern Art (MoMA), San Francisco Museum of Modern Art, American Folk Art Museum, Museum of Everything oraz szwajcarskiej Collection de l’Art Brut.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Stanisław Zagajewski – Ars Mea, Lux Mea

reż. Andrzej Papuziński

Polska 1978, 17’ | Archiwa WFO (Wytwórni Filmów Oświatowych)

Filmowa ballada o nieprofesjonalnym twórcy z Włocławka, Stanisławie Zagajewskim. Data i miejsce jego urodzin są nieznane. Został porzucony przez matkę w wieku dwóch lat przed kościołem w Warszawie. W dzieciństwie tułał się po różnych sierocińcach. Później nauczył się zawodu murarza. Następnie został zatrudniony przy renowacji sztukaterii na warszawskiej starówce. Równocześnie zaczął lepić z gliny, postacie zwierząt, ptaków, kwiaty oraz rzeźby sakralne i monumentalne płaskorzeźby. W 1952 roku porzucił pracę, zamieszkał w zrujnowanym budynku i całkowicie poświęcił się rzeźbie. Ostatecznie osiedlił się we Włocławku, gdzie – dzięki wsparciu dyrektora fabryki ceramiki – mógł wypalać swoje rzeźby. W 1965 roku prace S. Zagajewskiego pokazano na wystawie ,,Inni” w warszawskiej Zachęcie. Najpełniejszy zbiór (stała ekspozycja – ponad 120 rzeźb, w tym kilka ołtarzy) jest własnością Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Rzeźby Zagajewskiego mają także w swojej kolekcji m.in. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Etnograficzne w Toruniu i Collection de l’Art Brut w Lozannie oraz kolekcjonerzy indywidualni. Zgajewski zmarł 4 kwietnia 2008 roku.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Svět Martina Sabaku

🇫🇷 Le monde de Martin Sabaka

🇵🇱 Świat Martina Sabaki
reż. Lubor Patsch

Czechosłowacja 1988, 10’

Archiwalny materiał filmowy o Martinie Sabace ze Východnej na Słowacji, który przez połowę zawodowego życia pracował jako szewc w Liptowskim Mikułaszu. Następnie został magazynierem transportowym na dworcu kolejowym w Popradzie, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę w 1986 roku. Wtedy też przeszedł zawał serca, co stało się punktem zwrotnym w jego życiu. Odkrył nową pasję – poszukiwanie porzuconych przedmiotów na odległych wysypiskach i tworzenie z nich miniatur zamków, pałaców, kościołów i rzeźb. Jego niezwykle barwne i pomysłowe kompozycje zdobiły najbliższe otoczenie jego domu. Powrócił też do szewstwa, wykonując buty dla mieszkańców Východnej i okolic. Czas uchwycony w filmie, to początek twórczej drogi Sabaki. Przez kolejne trzydzieści lat w swojej plenerowej stworzył dziesiątki niezwykłych obiektów, w tym wielkoformatowe modele ikon światowej architektury i rzeźby, takie jak: Zamek Bratysławski, Zamek Bojnicki, Krzywa Wieża w Pizie, Most Tower Bridge w Londynie, Wieża Eiffla, Statua Wolności, Chińska Pagoda, Pomnik Chrystusa Odkupiciela w Rio de Janeiro, Kościół Mariacki w Krakowie i wiele innych. Zmarł w 2016 roku, w wieku 91 lat. Dzięki staraniom Pavela Konečný’ego udało się ten „świat” zachować. Teraz trwa zbiórka crowdfundingowa na renowację i dalsze utrzymanie obiektów.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Village d’art Préludien de Chomo: Portes Ouvertes 2022

🇵🇱 Chomo i jego Wioska Sztuki Prapoczątku: Dni Otwarte 2022

🇨🇿 Chomo a jeho Pralidská Vesnice Umění: Otevřené dveře 2022

reż. Danilo Proietti

Francja 2022, 14’ | PiF & Amis de Chomo

W wyniku współpracy między Patrimoines irréguliers de France a Stowarzyszeniem Przyjaciół Chomo, Dni Otwarte 2022 stały się pierwszym wspólnie zorganizowanym wydarzeniem obu tych organizacji. Ten reportaż przypomina najważniejsze momenty weekendu, łącząc animacje, zwiedzanie z przewodnikiem i chwile wspólnego świętowania. Dzięki relacjom odwiedzających oraz Amélie Danchin, przewodniczącej stowarzyszenia, (na nowo) odkrywamy anegdoty związane z historią Wioski Sztuki Preludyjnej, a jednocześnie zagłębiamy się w teraźniejszość i przyszłość tego wyjątkowego miejsca, ożywianego energią obu stowarzyszeń.

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: Village d’art Préludien de Chomo

Weree

reż. Tal Amiran

UK, Niderlandy 2023, 15’

Reżyser Tal Amiran to wielokrotnie nagradzany twórca filmowy pracujący w Londynie. Jego filmy były prezentowane na ponad stu międzynarodowych festiwalach filmowych, m.in. BFI London Film Festival, AFI DOCS, Hamptons International Film Festival i Hot Springs Documentary Film Festival, zdobywając liczne nagrody. Film „Weree” to już czwarty krótki metraż w dorobku reżysera, kontynuujący jego wnikliwe i odkrywcze badanie złożonej tematyki migracji oraz pracy w przestrzeni publicznej. W filmie opowiadającym o afrykańskim uchodźcy i twórcy Weree, starającym się odnaleźć w zachodnim społeczeństwie poprzez tworzenie art brut, Amirana interesuje głównie, w jaki sposób spontaniczna kreatywność może pomóc człowiekowi odzyskać pewność siebie i pomóc w radzeniu sobie z traumą.

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Zdeněk Košek

reż. Bruno Decharme

Francja, Czechy 2005, 15’ | abcd

Zdeněk Košek (rocznik 1949) mieszka w Ústí od czasu, gdy wyuczył się zawodu typografa i rozpoczął tam pracę jako drukarz. Rysował także dowcipy do regionalnych czasopism, a równocześnie zajmował się w miarę klasycznym malarstwem inspirowanym twórczością Van Gogha. Od 1985 roku głęboka trauma psychiczna zmieniła jego postrzeganie świata. Czuł się zobowiązany do zapisywania w zeszytach znalezionych w śmietniku wszelkich bodźców, ponieważ był przekonany, że jest odpowiedzialny za pogodę na całym świecie. Wierzył, że dzięki kontroli zjawisk przyrody, stworzeniu własnego systemu meteorologicznego, zdoła ochronić świat przed grożącym mu kataklizmem. Poprzez swoje diagramy starał się odnaleźć porządek w chaosie. Film zawiera wywiad ze Zdenkiem Koškiem, który przeprowadziła Terezie Zemánková.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Żar…
🇫🇷 Ardeur…

🇨🇿 Žár…

reż. Andrzej Kwasiborski, Radosław Łabarzewski

Polska 2023, 10’ | POKiS, znalezienie.pl & Kolekcja Art Brut AK

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że zaraz po urodzeniu krótko przebywał w obozie koncentracyjnym. Dziś trudno to zweryfikować. Do kraju przyjechał z Niemiec Zachodnich w 1947 roku z transportem polskich sierot. Na szyi miał zawieszoną kartę z nazwiskiem i datą urodzin. Miał wtedy zaledwie 3 lata. Krótki film o Henryku Żarskim (rocznik 1944) i jego żarliwej wierze w Boga i sztuce, która zachwyca formą i kolorem. Jego prace są w zbiorach prywatnych i publicznych w całej Europie, w tym tych najważniejszych, jak Muzeum Art Brut w Lozannie.

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

L’Art Brut
🇵🇱 / 🇨🇿 Art Brut

reż. Jaroslav Vizner, Guy de Belleval

Francja 1976, 50’ | Fundation Dubufffet

Carnet de voyage #1: La Fabuloserie

🇵🇱 Dziennik podróży #1: La Fabuloserie

🇨🇿 Cestovní deník #1: La Fabuloserie

reż. Danilo Proietti

Francja 2021, 9’ | PiF & La Fabuloserie

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: La Manège de Petit Pierre

Un fabuleux sauvetage
🇵🇱 Niezwykłe ocalenie
🇨🇿 Neobyčejná záchrana
reż. Danilo Proietti
Francja 2023, 53’ | PiF & La Fabuloserie

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: La Manège de Petit Pierre

Filmowe Muzeum Pamięci Szczepana Muchy
🇫🇷 Le musée cinématographique de la mémoire de Szczepan Mucha

🇨🇿 Filmové muzeum paměti Szczepana Muchy

reż. Andrzej Różycki, Mariella Nitosławska

Polska 1984, 15’ | Archiwa WFO (Wytwórni Filmów Oświatowych)

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Le fou est au bout de la flèche
🇵🇱 Szaleniec na czubku strzały

🇨🇿 Blázen je na hrotu šípu

reż. Claude i Clovis Prévost

Francja 1978, 27’ | Arie editions

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: Village d’art Préludien de Chomo

I graffiti della mente

🇫🇷 I graffiti della mente. Pensées gravées dans la pierre …

🇨🇿 I graffiti della mente.Myšlenky vyryté do kamene

🇵🇱 I graffiti della mente. Myśli wyryte w kamieniu

reż. Pier Nello et Erika Manoni

Włochy 2002, 20’ | Blue Films Rome

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Kalwaria Marii Wnęk

🇫🇷 Le Calvaire de Maria Wnęk

🇨🇿 Kalvárie Marie Wnękové

reż. Andrzej Różycki

Polska 1988, 18’ | Archiwa WFO (Wytwórni Filmów Oświatowych)

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Le jardin botanique d’Anna Zemánková

🇵🇱 Ogród botaniczny Anny Zemánkovej

🇨🇿 Botanická zahrada Anny Zemánkové

reż. Philippe Lespinasse, Andress Alvarez

Szwajcaria 2017, 27’ | CAB

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Mistrz Nikifor
🇫🇷 Maître Nikifor

🇨🇿 Mistr Nikifor

reż. Jan Łomnicki

Polska 1956, 6’ | WFDiF

La manège de Petit Pierre

🇵🇱 Karuzela Małego Pierre’a

🇨🇿 Kolotoč Malého Pierra

reż. Philippe Lespinasse

Francja 2012, 15’ | La Fabuloserie & Locomotiv Films

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: La Manège de Petit Pierre

Michael Golz, le cartographe

🇵🇱 Michael Golz, kartograf

🇨🇿 Michael Golz, kartograf

reż. Philippe Lespinasse, Andress Alvarez

Szwajcaria 2017, 33’ | CAB

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Odette Picaud, glaneuse de memoire

🇵🇱 Odette Picaud, zbieraczka pamięci

🇨🇿 Odette Picaud, sběratelka vzpomínek

reż. Danilo Proietti

Francja 2024, 20’ | PiF

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Spřízněné duše / Tribute to Judith Scott

🇫🇷 Âmes sœurs / Hommage à Judith Scott

🇵🇱 Pokrewne dusze / Hołd dla Judith Scott

reż. Weronika Dziková, Kateřina Havlíčková | Czechy, 2’

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Stanisław Zagajewski – Ars Mea, Lux Mea

reż. Andrzej Papuziński

Polska 1978, 17’ | Archiwa WFO (Wytwórni Filmów Oświatowych)

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Svět Martina Sabaku

🇫🇷 Le monde de Martin Sabaka

🇵🇱 Świat Martina Sabaki
reż. Lubor Patsch

Czechosłowacja 1988, 10’

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Village d’art Préludien de Chomo: Portes Ouvertes 2022

🇵🇱 Chomo i jego Wioska Sztuki Prapoczątku: Dni Otwarte 2022

🇨🇿 Chomo a jeho Pralidská Vesnice Umění: Otevřené dveře 2022

reż. Danilo Proietti

Francja 2022, 14’ | PiF & Amis de Chomo

Film prezentowany w sekcji: PAMIĘĆ i RATUNEK: Village d’art Préludien de Chomo

Weree

reż. Tal Amiran

UK, Niderlandy 2023, 15’

Film prezentowany w sekcji: NOWE ODKRYCIA

Zdeněk Košek

reż. Bruno Decharme

Francja, Czechy 2005, 15’ | abcd

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | CZECHY

Żar…
🇫🇷 Ardeur…

🇨🇿 Žár…

reż. Andrzej Kwasiborski, Radosław Łabarzewski

Polska 2023, 10’ | POKiS, znalezienie.pl & Kolekcja Art Brut AK

Film prezentowany w sekcji: U ŹRÓDEŁ ART BRUT | POLSKA

Magdalena Drab – aktorka, dramatopisarka, reżyserka, felietonistka, pedagożka

Ukończyła Wydział Aktorski PWSFTviT im. L. Schillera w Łodzi, gdzie w 2019 roku uzyskała tytuł doktora sztuki. Została nagrodzona na 31. Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi (2013) za rolę Kobiety w spektaklu „Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku” w reż. Małgorzaty Bogajewskiej. Debiutowała w Teatrze Nowym im. K. Dejmka w Łodzi rolą Ryfki w spektaklu „Kokolobolo” w reż. J. Głomba. Od 2014 roku jest związana z Teatrem Modrzejewskiej w Legnicy. Jest współzałożycielką Fundacji Teatr Zamiast. Stworzyła ponad dwudziestu sztuk teatralnych. Jej dramaty były tłumaczone na język francuski, czeski i rosyjski.

Pisze do miesięcznika „Teatr”. Od 2020 roku prowadzi zajęcia z Elementarnych zadań aktorskich, Podstaw gry aktorskiej i Treningu aktorskiego w Akademii Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego Filii we Wrocławiu. W swojej pracy koncentruje się przede wszystkim na poszukiwaniu różnorodności form i tematów. Interesują ją również zagadnienia społeczne. Jako aktorka inspiruje się metodą Mike’a Leigh.

W 2017 samym roku miała miejsce premiera jej autorskiego monodramu „Curko Moja Ogłoś To – rytmizowany biuletyn z wystawy Marii Wnęk”, który przyniósł jej liczne nagrody. m.in. główną nagrodę w 1. Konkursie na Najlepszy Spektakl Teatru Niezależnego „The Best Off”, dwie nagrody na Festiwalu OFTeN w Ostrowie Wielkopolskim, nagrodę aktorską na 9. Koszalińskich Konfrontacjach Młodych „m-teatr”, wyróżnienie na Toruńskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora, wyróżnienie na Festiwalu „Kontrapunkt” w Szczecinie oraz wyróżnienie aktorskie na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych.

Sophie Bourbonnais z Muzeum Hors-les-Normes La Fabuloserie w Dicy

Sophie Bourbonnais jest francuską architektką, która ukończyła studia na École d’architecture de la ville et des territoires à Marne-la-Vallée. Jest też córką Alaina Bourbonnais, francuskiego architekta i kolekcjonera, który w 1983 roku założył La Fabuloserie — unikalne muzeum poświęcone sztuce „hors-les-normes” (poza normą). Po śmierci ojca w 1988 roku, a następnie matki Caroline w 2014 roku, Sophie, wraz z siostrą Agnès, przejęła kierownictwo nad muzeum, kontynuując jego misję promowania sztuki outsider art. La Fabuloserie, mieszczące się w Dicy, przyciąga około 15 000 odwiedzających rocznie i prezentuje ponad 1000 dzieł sztuki, w tym słynną Karuzelę Petit Pierre’a. Aktywnie uczestniczy w międzynarodowych wydarzeniach związanych ze sztuką outsiders art i art brut, takich jak Outsider Art Fair w Paryżu, oraz w dyskusjach na temat roli instytucji prezentujących tego rodzaju twórczość.

Marek Mlodecki z Muzeum Hors-les-Normes La Fabuloserie w Dicy

Marek Młodecki to polski architekt i artysta, który od lat mieszka i pracuje w Paryżu. W latach 70. XX wieku był członkiem grupy „Zuzanna i Spółka”, zrzeszającej studentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Grupa ta zasłynęła z udziału w akcji „Multipart” Tadeusza Kantora w 1971 roku. W ramach tej akcji zakupili jeden z obrazów Kantora, który następnie wykorzystali jako transparent podczas pochodu pierwszomajowego, skandując „Kantor” zamiast „Lenin”. Po happeningu obraz został zakopany na terenie Pałacu Zamoyskich w Warszawie, a po 41 latach odkopany i zaprezentowany na wystawie w Paryżu. Młodecki współpracował również z Krzysztofem Kubickim przy realizacji filmu dokumentującego akcję „Multipart”. Od wielu lat aktywnie, wspólnie z Sophie Bourbonnais działa na rzecz Muzeum La Fabuloserie, zarówno jako osoba dbająca o utrzymanie miejsca jak i kurator i współkurator wystaw w Dicy i w Paryżu.

Pavel Konečný – kolekcjoner Art Brut (Ołomuniec, Czechy)

Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku studiował historię sztuki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Palackiego, a następnie pracował w Ołomuńcu jako kierownik i dramaturg Teatru Muzyki, a później jako dyrektor terenowego ośrodka Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Od lat 70. XX wieku interesuje się sztuką samouków, których autentyczne wypowiedzi plastyczne również kolekcjonuje. Wybrane prace z jego obszernej kolekcji były prezentowane w Muzeum Sztuki w Ołomuńcu, Muzeum Montanelli w Pradze, w Galerii Sztuki Naiwnej Słowackiej Galerii Narodowej w Pezinku oraz w Czeskim Centrum w Paryżu. W swojej kolekcji sztuki spontanicznej posiada około 500 dzieł, które regularnie są część zbiorowych wystaw art brut również w Czecha, Słowacji, Polsce i Francji.

Poza działalnością kolekcjonerską, jako kurator regularnie organizuje wystawy twórców spontanicznych, wydaje serię edytorską Marginálie i okazjonalnie publikuje w czasopismach takich jak A2, Art & Antiques, Osservatorio outsider art czy Raw Vision. Co roku organizuje przegląd filmowy Art Brut Film Olomouc, którego czternasta edycja odbyła się w tym roku.

Jest członkiem praskiego stowarzyszenia ABCD zajmującego się poznawaniem i promocją art brut, a także międzynarodowej organizacji European Outsider Art Association (EOA).

W ostatnim czasie koncentruje się głównie na dokumentowaniu i ochronie unikalnych środowisk artystycznych typu art environment lub Habitants-paysagistes (z fr. – mieszkańcy swojego krajobrazu). W ramach tych działań nagrywa także krótkie filmy, które ukazują twórców spontanicznych, ich dzieła oraz często osobliwe środowiska życia, w których tworzą.

Déborah Lehot-Couette – odpowiedzialna za archiwa i zbiory w Fundacji Dubuffeta

Jest doktorką historii sztuki, a temat jej rozprawy doktorskiej dotyczył historii kolekcji L’Aracine. Jej badania koncentrują się na procesach upamiętniania i instytucjonalizacji sztuki art brut. Jako niezależna kuratorka wystaw, odpowiadała za kolekcję i archiwum La Fabuloserie, a teraz pracuje jako archiwistka w Fundacji Dubuffeta w Paryżu. Jest członkinią CrAB (Collectif de réflexion sur l’Art Brut – Kolektywu Refleksji nad Sztuką Art Brut). Jej niektóre publikacje: Collectionner l’art brut. Jean Dubuffet & Alain Bourbonnais, Correspondance 1971–1985 (Paryż 2016, Albin Michel), Parcours Turbulents #1 Francis Marshall (Dicy 2016, La Fabuloserie), Des jardins imaginaires au jardin habité : des créateurs au fil des saisons (Dicy 2015, La Fabuloserie), Il était une fois l’art brut… Fictions des origines de l’art (Bruksela 2014, art&marges musée), Un autre regard. L’art hors-les-normes d’Alain Bourbonnais dans les murs de la collection Sainte-Anne (Paryż 2013, Musée Singer-Polignac)

Lucienne Peiry – specjalistka od Art Brut, kuratorka wystaw, prelegentka, eseistką i dziennikarką kulturalną

Przez dziesięć lat (2001–2011) pełniła funkcję dyrektorki Kolekcji Art Brut w Lozannie, przyczyniając się do rozwoju zbiorów i wzmocnienia pozycji muzeum zarówno w Szwajcarii, jak i za granicą. Zorganizowała ponad 40 wystaw w Europie, Japonii i Australii oraz prowadziła wykłady i kursy w Europie, Stanach Zjednoczonych i Japonii. Prowadziła także badania i odkrywała nowych twórców art brut na świecie (Europa, Azja, Afryka), wzbogacając zbiory muzeum oraz publikując książki i filmy dokumentalne o tych artystach. Przez trzy lata (2011–2014) była również dyrektorką ds. badań i współpracy międzynarodowej Kolekcji Art Brut.

Swoją rozprawę doktorską, która ukazała się nakładem wydawnictwa Flammarion pod tytułem L’Art Brut, poświęciła historii kolekcji stworzonej przez Jeana Dubuffeta. Książka była wznawiana w 2016 i 2023 roku.

Była kuratorką wielu wystaw, m.in. Inextricabilia, enchevêtrements magiques w Maison Rouge w Paryżu (2017) oraz Écrits d’Art Brut. Langages & pensées sauvages w Muzeum Tinguely’ego w Bazylei (2021–2022). Prezentację zatytułowaną Parures d’Art Brut, obejmującą kostiumy kilku twórczyń i twórców, zorganizowała w Muzeum Sztuk Pięknych w Le Locle (2022).

Lucienne Peiry wykładała na EPFL (Politechnice Federalnej w Lozannie) w ramach Kolegium Nauk Humanistycznych, prowadząc kursy poświęcone art brut (2010–2024). W 2017 roku prowadziła również coroczny kurs na temat art brut na Uniwersytecie w Lozannie, na Wydziale Nauk Społecznych i Politycznych. Od 2015 roku prezentuje spektakl czytany oparty na tekstach art brut, z udziałem dwojga aktorów, w różnych teatrach Europy. W 2021 roku została członkinią komitetu art brut przy Centre Pompidou w Paryżu, po przekazaniu tej instytucji kolekcji Bruno Decharme’a. Po wystawie poświęconej Marcowi Moretowi, jej 45. wystawa zatytułowana Voir l’invisible. L’Art Brut et l’au-delà została otwarta w Międzynarodowym Muzeum Reformacji w Genewie. Jej książka o ozdobach i kostiumach art brut ukaże się nakładem wydawnictwa Seuil w 2026 roku. Niedawno Lucienne Peiry została odznaczona tytułem Kawalerki Orderu Sztuki i Literatury za „wkład w promowanie sztuki i literatury we Francji i na świecie” w roku 2025.

[Źródło: www.notesartbrut.ch]

Danilo Proietti – członek kolektywu Patrimoines Irréguliers de France

Samouk z pasją podążający własną drogę zawodową. Rozpoczynał w branży informatycznej, zanim jego zainteresowania skierowały się ku sztuce marginalnej, Brut i tworzonej przez samorodnych. Te doświadczenia skłoniły go do przemyślenia dotychczasowych działań. Zdecydował całkowicie poświęcić się fotografii i filmowi. Obecnie całą swoją energię angażuje w realizację projektów audiowizualnych, ze szczególną atencją i uznaniem odkrywając i śledząc niezwykłe ścieżki życiowe i dzieła twórczyń i twórców pozostających na marginesie systemu sztuki, a nawet społeczeństwa, posługujących się nietypowymi formami ekspresji. Jest członkiem kolektywu Patrimoines Irréguliers de France.

Ondřej Sekanina – prezes stowarzyszenia abcd z.s. (Praha, République tchèque)

Anežka Šimková – historyczka sztuki, kuratorka wystaw

Ceniona specjalistka w dziedzinie Art Brut, z bogatym dorobkiem kuratorskim i publikacyjnym. Przyczyniła się do popularyzacji tej formy sztuki w Czechach i za granicą (m.in. w Polsce). Ukończyła studia z historii i bohemistyki na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu, a następnie specjalizację z zakresu sztuki użytkowej i muzeologii na Uniwersytecie Karola w Pradze, gdzie uzyskała tytuł doktora. Od lat związaną z Muzeum Sztuki w Ołomuńcu (Muzeum umění Olomouc), wcześniej jako kuratorka, specjalizująca się w sztuce art brut oraz rysunkach mediumicznych. Po przejściu na emeryturę jako stała współpracowniczka muzeum oraz kuratorka lub współkuratorka wystaw, m.in. „Květy a jiné světy” (Kwiaty i inne światy) – wystawa z 2016 roku prezentująca fantazyjne motywy kwiatowe w twórczości art brut oraz „Přístavy neklidu. Art brut v Polsku” (Porty niepokoju. Art brut w Polsce) – wielka wystawa poświęcona polskiemu art brut, przygotowana wspólnie z Šárką Belšíkovą.

Jest autorką publikacji na temat czeskich twórców Art Brut, m.in. „Anna Zemánková” – monografii znanej czeskiej artystce Art Brut, którą w 2017 roku wraz z Terezią Zemánkovą, a także „Přístavy neklidu. Art brut v Polsku” – ogromnego katalogu, który towarzyszył wystawie i zawierał bogaty materiał ilustracyjny oraz teksty naukowe dotyczące historii i współczesności polskiego art brut.

Roberta Trapani – historyczka sztuki, kuratorka

Jest doktorką historii sztuki, autorką rozprawy doktorskiej zatytułowanej „Patrimoines irréguliers en France et en Italie. Origines, artification, regard contemporain” (Uniwersytet Paris Nanterre / Palermo, 2016), co można tłumaczyć jako „Niekanoniczne dziedzictwa we Francji i we Włoszech. Początki, artfikacja, współczesna perspektywa”. Współzałożycielka Collectif de réflexion autour de l’art brut (CrAB) oraz Patrimoines irréguliers de France (PIF). Od 2008 roku współpracuje z Osservatorio Outsider Art przy Uniwersytecie w Palermo. Prowadziła zajęcia na wielu uczelniach. Jej badania były prezentowane podczas licznych krajowych i międzynarodowych konferencji oraz doprowadziły do organizacji wydarzeń artystycznych i kulturalnych. Jest współautorką książki Slavko Kopač. Ombres et matières (Gallimard, 2022), napisanej wspólnie z Fabrice’em Flahutezem i Pauline Goutain.

organizacje:

Fondation Dubuffet

stowarzyszenia abcd z.s. (Praha, République tchèque)

Muzeum Hors-les-Normes La Fabuloserie w Dicy
Collection Art Brut Lausanne

Patrimoines irréguliers de France (PiF) to kolektyw badawczo-aktywistyczny skupiający osoby z różnych środowisk, którego celem jest upowszechnianie i ochrona form twórczości powstających na marginesie systemu sztuki. Są to działania wymykające się obowiązującym konwencjom i dominującym kodom kulturowym, czerpiące z tradycji kultury popularnej oraz kontrkultur. Twórczość ta łączy rozmaite style i języki, skłaniając do podejścia transdyscyplinarnego – obejmującego sztuki plastyczne, dekoracyjne, architekturę, pisanie, performans, fotografię, film i muzykę. Dzieła te są owocem podejścia samorodnego lub nurtu DIY (zrób to sam) i powstają na pograniczu sztuki i nie-sztuki, pomiędzy przedmiotem a praktyką, pomiędzy kulturą wysoką a popkulturą.

Poprzez organizację wydarzeń kulturalnych, publikację tekstów krytycznych oraz realizację reportaży i filmów dokumentalnych, PiF dąży do ujawnienia tego wciąż słabo rozpoznanego obszaru twórczości. Kolektyw planuje również stworzenie obserwatorium oraz centrum dokumentacji, które pozwolą zachować pamięć o tych zapomnianych światach.

PiF prowadzi także działania na rzecz ochrony tego dziedzictwa poprzez kampanie informacyjne, których celem jest zaangażowanie lokalnych społeczności i instytucji państwowych. Wspiera także inicjatywy oddolne, oferując pomoc merytoryczną i techniczną ich organizatorom.

OPISY GOŚCI

Magdalena Drab – aktorka, dramatopisarka, reżyserka, felietonistka, pedagożka

Sophie Bourbonnais z Muzeum Hors-les-Normes La Fabuloserie w Dicy

Marek Mlodecki z Muzeum Hors-les-Normes La Fabuloserie w Dicy

Pavel Konečný – kolekcjoner Art Brut (Ołomuniec, Czechy)

Jest członkiem praskiego stowarzyszenia ABCD zajmującego się poznawaniem i promocją art brut, a także międzynarodowej organizacji European Outsider Art Association (EOA).

Déborah Lehot-Couette – odpowiedzialna za archiwa i zbiory w Fundacji Dubuffeta

Lucienne Peiry – specjalistka od Art Brut, kuratorka wystaw, prelegentka, eseistką i dziennikarką kulturalną

[Źródło: www.notesartbrut.ch]

Danilo Proietti – członek kolektywu Patrimoines Irréguliers de France

Ondřej Sekanina – prezes stowarzyszenia abcd z.s. (Praha, République tchèque)

Anežka Šimková – historyczka sztuki, kuratorka wystaw

Roberta Trapani – historyczka sztuki, kuratorka

organizacje:

Fondation Dubuffet

stowarzyszenia abcd z.s. (Praha, République tchèque)

Muzeum Hors-les-Normes La Fabuloserie w Dicy
Collection Art Brut Lausanne

„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu kulturalnego polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 2025 w ramach programu dotacyjnego SYNERGIE”

#Poland25EU #KulturaJestWspólna