Hasłem tegorocznej, ósmej, edycji Festiwalu Themersonów jest słowo. Na początku było słowo… Teraz „świat jest bardziej skomplikowany niż język, którym o nim mówimy, a więc też i bardziej skomplikowany niż prawdy, które o nim, słowami, zdaniami głosimy” – pisał Themerson.
Refleksji nad słowem dotyczyć będzie konferencja Common Room „Od słowa do świata” organizowana przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową. W tytule zawarte jest zaproszenie do dyskusji i badania szeroko pojętych relacji miedzy słowem a światem z różnych punktów widzenia.
Themerson wykorzystywał język w sposób specyficzny i wnikliwie go badał. To badanie doprowadziło go do stworzenia koncepcji poezji semantycznej, którą, w dużym uproszczeniu, można sprowadzić do metody zastępowania słów ich definicjami. Z potrzeby odkłamania języka, z nieufności wobec słowa, którym można wyrażać zarówno miłość, jak i nienawiść powstała poezja semantyczna. „Poezja (twierdził Themerson o czasach pod koniec wojny) była wtedy niebezpiecznym zwierzęciem. Jak Pegaz. Różni demagogiczni mówcy używali rymów i rytmów skradzionych poetom, aby oddalić nas od rzeczywistości rzeczy. Aby nie dać się odciąć od rzeczywistości, doszedłem do stworzenia tego, co nazywam Poezją Semantyczną”.
Zdaniem Themersona większość konfliktów, sprzeczności, niedomagań tego świata bierze się z czysto lingwistycznych nieporozumień. Themerson badał język, jego konwencjonalność, zwyczaje, stereotypy. Pisał: „Niektórzy naiwni miłośnicy semantyki wierzą, że gdyby tylko nasi władcy, nasi zbawiciele (wszelkiego autoramentu) byli w stanie zrozumieć znaczenie ich własnych oświadczeń, zmieniliby swoje postępowanie. Cóż za złudzenie! Oni, zbawiciele, lepiej znają mechanizmy języka niż wszyscy Semantycy, Filozofowie lingwistyczni i Logiczni Formaliści razem wzięci. Dlatego wiedzą, jak się nim posługiwać, aby z jego pomocą manipulować przesądami pospólstwa: moimi i twoimi… poezja może być tak samo występna jak Polityka…”.
Koncepcję poezji semantycznej weźmie na warsztat poeta, krytyk literacki i felietonista Maciej Woźniak. Z młodzieżą LO im. Wł. Jagiełły (uczniem Jagiellonki był Themerson) poprowadzi zajęcia „Powiedzieć świat inaczej”.
Słowo, jego możliwe znaczenia oraz sposoby zapisu, pojawi się także, paradoksalnie, na wystawach organizowanych w ramach Festiwalu. „Gyubal Wahazar – prototyp książki” to próba zmierzenia się studentów Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie z niezrealizowanym projektem Themersonów wydania angielskiej wersji dramatu Witkacego.
Łączenie słowa i obrazu jest też charakterystyczną cechy twórczości Lubainy Himid, urodzonej w Tanzanii, brytyjskiej artystki, nominowanej w tym roku do prestiżowej brytyjskiej Nagrody Turnera. Wystawa jej prac Inside the Invisible towarzyszyć będzie konferencji Common Room.
Formę plenerowej wystawy przybierze prezentacja wierszy w Ogrodach Książnicy Płockiej – podczas „Poetyckiego prania” odczytywać można będzie teksty płockich (choć nie tylko) autorów.
Słowo Themersona obecne będzie w przedstawieniach zrealizowanych przez Teatr Figur z Krakowa. Dla jego spektaklu „Jestem cały świat minus świat oprócz mnie” inspiracją były teksty zawarte w książkach „Wykład profesora Mma”, „Bayamus”, „Pędrek Wyrzutek”.
Drugi spektakl to themersonowski „Pan Tom buduje dom” w reżyserii Mariusza Pogonowskiego.
W ramach tegorocznej edycji Festiwalu odbędą się także cykliczne wydarzenia – gra uliczna dla młodzieży Stefan na wagarach, happening z udziałem uczniów szkół podstawowych przy ul. Themersonów (organizowane przez Książnicę Płocką), pokonkursowa wystawa „Ulica Themersonów” zrealizowana przez Płocką Galerię Sztuki oraz koncerty w Płockim Ośrodku Kultury i Sztuki (Babu Król, Bajzel, Pogodno). Wydarzeniem towarzyszącym Festiwalowi będzie wystawa Via przygotowana przez warszawską grupę Vlepvnet zajmującą się sztuką ulicy.
PROGRAM:
19 października
godz. 10 – Stefan na wagarach – gra uliczna dla młodzieży, Poetyckie pranie, Książnica Płocka, (ul. Kościuszki 6), ulice Płocka
godz. 17 – Jestem cały świat minus świat oprócz mnie – spektakl Teatru Figur z Krakowa, Młodzieżowy Dom Kultury, (ul. Tumska 9)
godz. 18 – Gyubal Wahazar – prototyp książki – wystawa studentów Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych, Muzeum Żydów Mazowieckich, (ul. Kwiatka 7)
20 października
Godz. 10 – happening z udziałem uczniów szkół podstawowych, (ul. Themersonów)
Godz. 12.45 – Powiedzieć świat inaczej – poezja semantyczna Stefana Themersona – warsztaty twórcze dla młodzieży, prowadzenie: Maciej Woźniak, LO im. Władysława Jagiełły, (ul. 3 Maja 4)
Godz. 14 – Wystawa Inside the Invisible Lubainy Himid, Muzeum Mazowieckie, (ul. Tumska 8)
Godz. 17.30 – Via – wystawa grupy Vlepvnet, Czerwony Atrament, (ul. Synagogalna 4)
Godz. 18.30 – Ulica Themersonów – wystawa pokonkursowa, Płocka Galeria Sztuki, (ul. Sienkiewicza 36)
Godz. 20 – Babu Król – koncert, Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki, (ul. Tumska 9 a)
21 października
Godz. 16 – Pan Tom buduje dom, spektakl w reż. M. Pogonowskiego, Młodzieżowy Dom Kultury, (ul. Tumska 9)
Godz. 19 – Bajzel, Pogodno, koncerty, Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki, (ul. Tumska 9 a)
20-21 października
Konferencja Common Room: Od słowa do świata, Muzeum Mazowieckie, (ul. Tumska 8), Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, (pl. Dąbrowskiego 2)
Organizator Festiwalu Themersonów: Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki
Patronat Honorowy: Prezydent Miasta Płocka Andrzej Nowakowski
Partnerzy: Książnica Płocka, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Płocka Galeria Sztuki, Muzeum Mazowieckie, LO im. Władysława Jagiełły, Młodzieżowy Dom Kultury
