Produkcja „Faraona” (1965) trwała trzy lata. Zdjęcia realizowano na obszarze trzech kontynentów – Europy, Azji i Afryki. Na potrzeby realizacji filmu przygotowano aż 13 000 strzał, 700 łuków i 2400 włóczni. Zapraszamy na zrekonstruowany cyfrowo epicki dramat historyczno-polityczny w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, w sobotę 4 listopada o godz. 17 w Kinie za Rogiem w Płocku.
Niemal wszystkie sceny pustynne nakręcono w dzisiejszym Uzbekistanie, na pustyni Kyzył-Kum, ale korzystali też z rodzimej Pustyni Błędowskiej. Sekwencje, w których bohaterowie znajdują się na tle egipskich piramid, zostały zrealizowane w Gizie. Wnętrza pałaców, świątyń i labiryntu kapłanów powstały od podstaw w halach łódzkiej wytwórni filmowej. Nil powstał na mazurskim jeziorze Kirsajty znajdującym się nieopodal Giżycka. To tam stworzono sztuczną wyspę, którą udekorowano egzotyczną roślinnością.
W ten sposób Jerzy Kawalerowicz (reżyser) i Jerzy Skrzepiński (scenograf) wykreowali Egipt z XI wieku p.n.e. Nad scenariuszem na podstawie powieści Bolesława Prusa pracował Tadeusz Konwicki stawiając nacisk na konflikt dwóch antagonistów, młodego faraona Ramzesa XII (debiut Jerzego Zelnika), który wchodzi w życie z wiarą i potrzebą odnowy oraz doświadczonego arcykapłana (Piotr Pawłowski) – cynicznego manipulatora, walczącego o utrzymania status quo. Dzięki temu powstało dzieło wieloznaczne, uniwersalne i wybitne, będące opowieścią o uwikłaniu człowieka w mechanizm władzy.
Prace nad cyfrową rekonstrukcją „Faraona” trwały trzy miesiące. Objęły m.in. ujednolicenie tonacji kolorów, stabilizację obrazu, odziarnianie, generowanie brakujących klatek, ręczne podmalowywanie śladów po kleju na łączeniach ujęć oraz usuniecie znaczników końca aktów. Niezależnie od odnawiania obrazu odbył się proces rekonstrukcji dźwięku.
W 2012 roku podczas uroczystej premiery zrekonstruowanego filmu Witold Sobociński, który przy „Faraonie” debiutował w roli operatora, podzielił się z publicznością wspomnieniami związanymi z tworzeniem obrazu:
– W tym filmie wszystko jest zrobione ręcznie. Nie było żadnych steady-camów, nie było żadnych pomocy naukowo-technicznych.(…) Nosili mnie z kamerą radzieccy żołnierze. (…) Wozili mnie na wózku tyłem stojącego, z szybkością 50 kilometrów na godzinę (…). O tym można by było nakręcić drugi film.
Mimo upływu lat Faraon wciąż broni się pod kątem realizacyjnym i artystycznym, będąc przy tym jedną z najbardziej rzetelnych inscenizacji filmowych opowiadających o starożytnym Egipcie. Lata po premierze Kawalerowicz żartował, że jest niemal pewien tego, że bez większych problemów napisałby obecnie pracę doktorską z dziedziny egiptologii. Współpraca merytoryczna profesora Kazimierza Michałowskiego i arabskiego historyka sztuki oraz filmowca, Shadiego Abdela Salama, będącego jednym z konsultantów Josepha L. Mankiewicza przy produkcji Kleopatry z 1963 roku, nie poszła zatem na marne.
Skrupulatność Kawalerowicza i Konwickiego doprowadziła nie tylko do idealnego odtworzenia strojów, tekstur i całej ornamentyki związanej z czasami panowania faraonów, ale i do nieco bardziej niecodziennych przedsięwzięć, z budową przez Warszawską Stocznię Rzeczną repliki egipskiego statku na podstawie szkiców liczących sobie ponad cztery tysiące lat na czele.
Szalenie inteligentny scenariusz, spotęgowany przez niezwykłość strony wizualnej, sprawił, że „Faraon” po dziś dzień pozostaje jedną z najlepszych polskich superprodukcji. Dzięki oryginalnemu sposobowi prowadzenia kamery, częstokroć symulującemu uczestnictwo widza w wydarzeniach mających miejsce na ekranie (chociażby scena bitwy pokazana oczami bohatera), oraz niezwykle oszczędnej palecie barw, uwypuklonej przez charakteryzację aktorów, filmowcom udało się sprawić, że „Faraona” odbiera się niczym antyczną tragedię.
Film obejrzało ponad 9 milionów widzów.
Źródła:
– „Faraon”: Legendarny polski film po cyfrowej rekonstrukcji, 19.04.2012, w: wp.pl
– Marek Zoellner , Zaćmienie w Kadrze: Faraon Jerzego Kawalerowicza (20.03.2015), w: radiowroclaw.pl
– www.alekinoplus.pl
– „Faraon” wieczny żywy? „Filmowy kapłan Herhor to kardynał Wyszyński”, wywiad Michała Szukały z dr Łukaszem Jasiną (11.03.2016), w: dziennik.pl
– Filip Jalowski, FARAON. W cieniu piramid (28.02.2016), w: film.org.pl
